Idman.biz
Şübhəsiz ki, o, ölkə minifutbolunun simvolik simalarından biridir və bu idman növündə əldə etdiyi nailiyyətlərə görə geridə qalan ildə qeyri-olimpiya idman növləri üzrə ilin ən yaxşı məşqçisi seçilib. Üstəlik, o, eyni zamanda, futzal üzrə tələbələrdən ibarət Azərbaycan millisinin də baş məşqçisidir!
Beləliklə, İdman.Biz oxucuların diqqətinə Elşad Quliyevlə müsahibəni təqdim edir.
- Siz təkcə minifutbol üzrə milli komandanın deyil, eyni zamanda futzal üzrə tələbələrdən ibarət Azərbaycan millisinin də baş məşqçisisiniz. Necə olur ki, "bir əldə iki qarpız tutmağı" bacarırsınız və bunu həm də kifayət qədər uğurla edirsiniz?
- Bu mənim üçün çətin deyil, çünki bu idman növləri üzrə əsas yarışlar fərqli vaxtlarda keçirilir. Məsələn, mayın 27-də mini-futbol üzrə Avropa çempionatı start götürəcək və hazırda bütün diqqətimizi buna yönəltmişik – dünya çempionatları silsiləsindən sonra yenidən dünya çempionu adını qazanmaq istəyirik.
Daha sonra təxminən bir aylıq fasilə olacaq və biz artıq futzal üzrə hazırlıqlara başlayacağıq - avqustda İtaliyada keçiriləcək tələbələr arasında dünya çempionatına. Orada da komanda qarşısında ən yüksək hədəflər qoyulub. Burada isə əksinə – bu ilin yayında qazandığımız Avropa çempionluğu titulundan sonra dünya çempionu da olmaq istərdik. İki yığmaya rəhbərlik etməyimin müsbət tərəfləri də var: mini-futboldan futzala oyunçular cəlb etmək imkanım olur ki, orada da komandanın yüksək səviyyəsini qoruyub saxlaya bilim.
- "Qarpız mövzusunu" davam etdirərək… Hansı meyvə və ya giləmeyvələri sevirsiniz?
- Bir çox meyvəni sevirəm, amma ən çox almaları xoşlayıram.
-Azərbaycan nağıllarında deyildiyi kimi, əgər sizin üç almanız olsaydı, onları kimə hədiyyə edərdiniz?
- (Düşünür.) Bu, çox maraqlı və eyni zamanda çox çətin sualdır. Yəqin ki, birinci almanı şəhid uşaqlarına verərdim - bizim üçün, Vətənimiz üçün canlarından keçmiş insanların övladlarına. Onlar artıq özləri heç vaxt bu almaları uşaqlarına verə bilməyəcəklər.
İkinci almanı atama verərdim - sadəcə ona görə ki, bunu hələ edə bilirəm, o sağdır. Hamımız valideynlərimizi dəyərləndirməli və onlar sağ ikən, yanımızda olarkən onlara diqqət göstərməliyik.
Və nəhayət, üçüncü almanı İtaliyadakı ali məktəblərdən birində təhsil alan qızıma verərdim.
- Yalnız qızınıza? Bəs oğlunuz inciməz?
- Düşünmürəm. Axı o, yanımdadır. Və bilir ki, mən həmişə sahib olduqlarımın hamısını onunla bölüşməyə hazıram - təkcə almaları yox (gülür).
- Bəs bizimlə minifutbolun futzaldan prinsipial olaraq nə ilə fərqləndiyi barədə məlumatı bölüşə bilərsinizmi? Bir çox azarkeşlər, hətta azarkeşlər yox, idman jurnalistləri belə hələ də bunu tam ayırd edə bilmirlər…
- Minifutbolda hər şey futzalla müqayisədə bir qədər böyükdür: həm top, həm qapılar, həm də meydançadakı futbolçuların sayı. Meydançanın özü də fərqlidir: futzalda ölçülər 20x40 metrdir, mini-futbolda isə 28x50 metr. Mini-futbolda aut əllə atılır, futzalda isə top oyuna ayaqla daxil edilir. Həmçinin qapıçıya geri ötürmə vermək mümkündür ki, futzalda buna icazə verilmir. Mini-futbolu böyük futbolun bazası adlandırardım - burada qazanılan bir çox bacarıqları böyük futbolda da tətbiq etmək olar.
- Bəs onda niyə FIFA, eləcə də AFFA minifutbolu tanımır, futzalı isə tanıyır?
- Minifutbol son on il ərzində inkişaf edir və futzaldan fərqli olaraq xeyli populyarlaşır. Futzal isə yerində sayır. Bunu hətta ölkəmizin timsalında da görmək mümkündür. Bundan əlavə, minifutbolun bu gün olimpiya idman növünə çevrilmək şansı futzalla müqayisədə daha çoxdur. Onun səviyyəsi də daha yüksəkdir.
- İcazə verin, sizinlə razılaşmayım. Hamımız Bakıda keçirilən dünya çempionatında Argentina millisinin necə oynadığını gördük. Eləcə də İspaniya, Portuqaliya, İngiltərə, Fransa kimi yığmaların zəif səviyyəsini… Nə Braziliya var idi, nə də İtaliya - dünya futbolunda və futzalda dominantlıq edən yığmalar.
- İnkişaf etmiş ölkələrə baxsaq, İngiltərənin top-5-də futzalı yoxdur, Almaniyada futzal yoxdur, Fransada isə zəif inkişaf edib. İspaniya, İtaliya, Portuqaliya – futzalın yüksək səviyyədə olduğu ölkələr bunlardır. Əlbəttə ki, Braziliya da var. Amma mən inanıram ki, yaxın vaxtlarda minifutbol da bu ölkələrdə sürətlə inkişaf edəcək.
- Yəni minifutbol təkcə Rumıniyanın inhisarında qalmayacaq?
-Mən minifutbolda rumınları mütləq favorit hesab etməzdim. Son bir neçə ildə Slovakiyada, İngiltərədə minifutbolun səviyyəsi xeyli yüksəlib, bizi demirəm. Çexiya da var, eləcə də minifutbolda da uğur qazanmaq istəyən İspaniya və Portuqaliya. Düşünürəm ki, FIFA minifutbolu öz himayəsinə götürsə, vəziyyət tamamilə köklü şəkildə dəyişər. Son illər göstərir ki, minifutbol hər il daha da populyarlaşır. Slovakiyada, bizdə, Dubayda beynəlxalq turnirlərə 6–7 min tamaşaçı gəlir. Bakıda keçirilən dünya çempionatında isə nə qədər azarkeş rekordu qırıldı! Ona görə də düşünürəm ki, minifutbolun FIFA və UEFA bayrağı altında olacağı gün çox yaxındır. Əgər bu, sabah baş versə belə, bizim artıq hazır, döyüş qabiliyyətli komandamız var. Hesab edirəm ki, futzalda etdiyimiz səhvləri təkrarlamamalıyıq – o vaxt futzal klublarını və yığmanı legionerlərlə doldurduq. Nəticədə bu gün futzalda minifutboldakı kimi bir komandamız yoxdur.
- Amma niyə bizdə böyük futbolda nə sovet dövründə klublar səviyyəsində, nə də postsovet dövründə milli komandalar səviyyəsində heç bir uğur olmadı? Ola bilsin ki, böyük futbol mental olaraq bizim idman növümüz deyil – məsələn, güləş, boks və ya cüdo kimi?
- Xeyr, mən düşünmürəm ki, futbol mental olaraq Azərbaycana yad olsun. İslandiyaya baxın! Kimsə nə vaxtsa bu ölkənin millisinin Avropa çempionatının final mərhələsində oynayacağını təsəvvür edə bilərdimi? Hər şey problemə yanaşmadan asılıdır. Biz bu məsələyə düzgün yanaşmalıyıq.
Təəssüf ki, bizdə uşaq futboluna yanaşma çox yanlışdır - Avropadakı kimi deyil. Problemlər də məhz buradan başlayır. 2005–2015-ci illərdə futbolun inkişafı üçün çox böyük vəsaitlər ayrılmışdı. Bu pullar region futbolunun inkişafına, futbol akademiyalarının yaradılmasına yönəlməli idi. Bəs reallıqda nə gördük? Yalnız Qəbələdə hər bir regionda yaradılmalı olan şərait formalaşdırıldı. Digər regionlarda isə pullar ani nəticələrə, legionerlərin cəlb olunmasına xərcləndi. Təkcə Azərbaycanda demək olar ki, bütün komandalar çempion olmağı hədəfləyir! Heç kim uşaq futbolunun inkişafı, 5–10–15 ildən sonra nəticə əldə etmək üçün nə etmək lazım olduğu barədə düşünmür.
Halbuki sovet dövründə futbolumuzun flaqmanı olan Bakı "Neftçi"sində ölkənin müxtəlif regionlarından olan futbolçular çıxış edirdi: Naxçıvandan, Sabirabaddan, Sumqayıtdan, Mingəçevirdən, Qazaxdan, Gəncədən. Bizdə təxminən eyni səviyyədə onlarla futbolçu var idi. İndi isə bütün çempionatlar, əslində, Bakı çempionatlarıdır. "Qəbələ" istisna olmaqla, region komandalarının demək olar ki, hamısı Bakıda qərarlaşıb. Məhz buna görə də milli komanda üçün 11 normal futbolçu tapa bilmirik. Üstəlik, klubların uşaq komandaları müxtəlif insanlar tərəfindən və müxtəlif istiqamətlərdən idarə olunur, halbuki 10 yaşdan 17 yaşa qədər bütün yaş qrupları üçün vahid proqram olmalıdır.
Belə alınır ki, futbolçu 10–11 yaşında bir məşqçinin rəhbərliyi altında bir futbol oynayır, onun oyuna dair öz baxışı olur. Sonra başqa yaş qrupuna keçir və başqa məşqçinin yanında, fərqli mövqedə çıxış edir, başqa sxemlə oynayır. Uşaq yenicə uyğunlaşır – yenidən qrup dəyişir, üçüncü məşqçiyə keçir, onun isə futbol və həmin yeniyetmənin meydandakı rolu ilə bağlı tam fərqli baxışı olur. Halbuki vahid hazırlıq proqramı yaradılarsa, məşqçilər dəyişə bilər, amma proqram dəyişməz qalacaq. Bu proqramı idman direktoru tərtib etməli və klubun bütün yaş qruplarının məşqçilərinə göndərməlidir.
Bizdə isə idman direktoru vəzifəsi çox vaxt sadəcə formal xarakter daşıyır. Dünyada isə idman direktoru postu klubun ən əsas vəzifələrindən biridir. O, klubun bütün gələcəyinə cavabdehdir.
- Demək olar ki, 2005-2015-ci illərdə Azərbaycan futbolunun inkişaf proqramı iflasa uğradı?
- Tamamilə razıyam - bu proqram tam iflasa uğradı! Nə qədər vəsait xarici məşqçilərə, xarici futbolçulara xərcləndi. Demək olar ki, bu pullar bizim futbolun gələcəyinə yox, əcnəbilərin gələcəyinə sərf olundu…
